مقایسه ترکیب‌های شیمیایی اسانس برگ، گل، ساقه و ریشه Nepeta bornmuelleri Hausskn. ex Bornm.

جنس Nepeta، متعلق به تیره نعناع (Lamiaceae)، در ایران 67 گونه دارد که اغلب آنها انحصاری ایران هستند. هدف از این مطالعه، مقایسه کمّی و کیفی اسانس برگ، گل، ساقه و ریشه Nepeta bornmuelleri Hausskn. ex Bornm.، از گونه‌های انحصاری و معطر بود. این گیاه در اردیبهشت ماه 1390 از کوه هزار واقع در استان کرمان جمع‌آوری شد و از برگ، گل، ساقه و ریشه آن به‌طور جداگانه، به روش تقطیر با آب، اسانس‌گیری بعمل آمد. ترکیب‌های تشکیل‌دهنده روغن‌های اسانسی با استفاده از دستگاه‌های کروماتوگراف گازی (GC) و کروماتوگراف گازی متصل به طیف‌سنج جرمی (GC/MS) شناسایی شدند. در روغن‌های اسانسی برگ و گل، به‌ترتیب 38 و 19 ترکیب شناسایی شد که 6/98% و 5/94% اسانس را تشکیل می‌دادند. βa4،α7،βa7-نپتالاکتون (2/29% و 8/26%)، 1،8-سینئول (6/19% و 6/14%)، αa4،α7،αa7-نپتالاکتون (6/6% و 5/19%) و بتا-پینن (9/18% و 4/11%) به‌ترتیب ترکیب‌های عمده در اسانس برگ و گل بودند. همچنین، از بین 9 ترکیب شناسایی شده در اسانس ساقه که 8/95% اسانس را تشکیل می‌دادند، βa4،α7،βa7-نپتالاکتون (8/39%)، کاریوفیلن اکسید (1/24%) و 1،8-سینئول (8/12%)، اجزاء اصلی بودند. از طرف دیگر، 12 ترکیب در اسانس ریشه شناسایی شد که 3/99% آن را شامل می‌شدند. ترکیب‌های عمده، ایزومرهای βa4،α7،βa7-نپتالاکتون (2/73%) و αa4،α7،αa7-نپتالاکتون (4/13%) بودند. نتایج این تحقیق نشان داد که نپتالاکتون جزء اصلی روغن‌های اسانسی حاصل از اندام‌های مختلف N. bornmuelleri می‌باشد.